İshal Gelişiminde Risk Faktörleri

İlk 4 ayda anne sütü ile beslenmeme,

Biberon ve emziğin mikroplarla çabuk bulaşması,

Besinlerin uygun biçimde hazırlanmaması ve saklanmaması,

Uygun olmayan su kullanımı, iyi değil hijyen özellikle kanalizasyon sisteminin bulunmaması,Kişiye ait risk faktörleri ( bağışıklık sisteminin zayıf olması, müzmin hastalık vb.),

İshal Neden Olur? 

• Barsak enfeksiyonları: Virüsler, parazitler, bakteriler ve diğer mikroplar
• Gıda zehirlenmesi
• Diş çıkarma
• Bazı gıdalara karşı hassasiyet (alerji)
• Gereğinden fazla meyve ve meyve suyu (özellikle elma ve üzüm) tüketimi ve diğer ishal yapıcı gıdalar
• Antibiyotik tedavisi
• Üst/alt solunum yolu enfeksiyonları
• Doğuştan metabolik hastalıklar

İshal Belirtileri Nelerdir? 

• Sulu dışkı yapma
• Dışkılama sıklığının çoğalması
• Dışkı miktarının çoğalması
• Sümüksü ve/veya kanla karışık dışkı
• Kusma
• Karın ağrısı
• Huzursuzluk

İshal senenin her mevsimi olabilir. Ancak yazın yiyeceklerin daha çabuk bozulması, tatil yerlerinde hijyenik kuralların tam uygulanamaması ve beslenme alışkanlıklarının değişmesi sebebiyle daha sık görülür.

İshalin Bulaşma Şekilleri

Enfeksiyon en sık olarak dışkının ağız ve el teması yoluyla geçer. Aynı zamanda uzun süre bekletilmiş besinler, uygun biçimde hazırlanmamış konserveler ve iyi pişirilmemiş besinler, kaynağı belli olmayan içme suları da mikropları barındırarak ishale neden olur.

İshalin Süresi Ne Kadardır? 

Genellikle birkaç saatten bir kaç bu güne dek değişebilir. Daha uzun sürebilmekle beraber, iki haftadan daha uzun süren ishaller doktor takibi gerektirir.

İshal Tedavisi 

Nedenleri farklı olsa da ani başlangıçlı ishallerde tedavi yaklaşımları aynıdır. Kesinlikle ishal olan bebeğe doktor onayı olmadan antibiyotik yada diğer ilaçlar verilmemelidir. Küçük çocuklarda ishal özellikle kusma varlığında büyük su kayıplarına yol açtığından 5 ila 7 gün içerisinde düzelebilecek olan barsak enfeksiyonu yeterli su verilmediği takdirde öldürücü olabilmektedir. İshali başlayınca emzirilmesi ve beslenmesi kesilen, sıvı verilmeyen çocuklar günde sekiz veya daha fazla sulu ishal yapan çocuklar, günde ikiden fazla kusması olan çocuklar ve 12 aydan küçük bebekler susuzluk açısından risk altında olan çocuklardır. Susuzluğu engellemek için bir sıvı verin. İshalli bebekte hem sıvı gereksiniminin hem de kalori alımının sağlanması önemlidir. Yağsız çorba, pirinç suyuyla ve seyreltilmiş sütle hazırlanmış muhallebi, ayran, elma suyu gibi sıvılar susuzluğu önlemek ve kalori ihtiyacını karşılayabilmek için verilebilir. Altı aylıktan küçük ve henüz ek gıda başlanmamış bebeklerde emzirme sıklaştırılır. Bebek aldığı takdirde aralıklı kaynatılmış ılık su verilebilir.

İshale Ne İyi Gelir? 

Şekerli meyve suları, şekerli çay, gazoz, kola gibi osmotik diyare ve hipernatremiye (kanda sodyum fazlalığı) neden olabilecek içecekler,

Kahve, bazı medikal çaylar ve sıvılar gibi uyarıcı, diüretik (idrarı arttırıcı) ve purgatif (müshil) etki oluşturabilecek içecekler.

Ne kadar aralıkla sıvı verilmelidir?

Her ishalli dışkıdan sonra;

• 2 yaşının altındaki çocuklara 50-100 ml sıvı (1/2-1 çay bardağı)
• 2 yaşından büyüklere 100-200 ml sıvı (1/2-1 su bardağı)
• Daha büyük çocuklara içebildiği kadar sıvı verilmelidir.

Kusması olan çocuklarda aynı miktarda sıvı iki veya üç dakikada bir bir kaşık veya bir yudum biçiminde verilmelidir. Kısa zamanda yüklü miktarda sıvı verilmesi veya beslemeye zorlama kusmayı arttırmaktadır.

BESLENMEYİ SÜRDÜRÜN

• Anne sütü alan bebeklerde emzirme sıklaştırılarak anne sütüne devam edilir.
• Anne sütü almayan bebeklerde her zamanki mamasına daha sık olarak devam edilir. Mümkünse biberonla değil, kaşıkla verilmelidir. İshal için özel hazırlanmış mamalar bu aşamada gereksizdir.
• 6 aydan büyük ve katı gıda alan çocuklara süte ilave olarak sebze, hububat ve diğer gıdalar verilir.
• Yoğurt, balık, iyi pişmiş et, patates püresi, pirinç lapası gibi yüksek enerji ve protein içeren yiyecekler, taze meyve suları ve muz gibi potasyumdan zengin besinler tercih edilmelidir.
• Çocuk her 3-4 saatte bir (günde 6 defa) beslenmelidir. Seyrek ve bir anda fazla besleme zararlı olabilir.
• İshal durduktan sonra da 2 hafta süreyle hergün bir öğün fazla beslemek gerekir.

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

• Çok fazla sayıda ve miktarda dışkılama
• Su içmeme çocuğun su kaybı belirtileri ( göz yaşı olmaması, gözlerin içe çökük olması, cildin kuru ve buruşuk olması, tükürüğün azalması) var ise
• Tekrarlayan kusmalar
• Dışkıda kan görülmesi
• Ateşin yükselmesi
• İdrar çıkışının belirgin azalması gibi durumlarda sağlık kuruluşlarından yardım alınmalıdır.

Kaynak: MP